Όσο μεγαλώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γίνονται καλύτεροι. Στερεύουν οι προοπτικές τους. Θυμούνται εκείνα που ήθελαν να κάνουν και δεν κατάφεραν, νοσταλγούν τη δύναμη της νιότης τους. Εξωραίζουν τα άσχημα και θυμούνται τα καλά, όχι σαν πραγματική ανάμνηση αλλά σαν όνειρο. Το καινούριο τους φαίνεται άσχημο και λάθος, όχι επειδή είναι τέτοιο αλλά επειδή οι ίδιοι δεν είναι μέρος του. Εξοργίζονται και μιζιεριάζουν. Το σκέφτομαι με αφορμή συνέντευξη ομογενή από την πρώην ΕΣΣΔ, ο οποίος λέει τι καλά που ήταν στη σοβιετία και τι καλός που είναι ο Πούτιν (που θέλει να αναστήσει την σοβιετία).
Και είναι πολλές αυτές οι συνεντεύξεις και οι δηλώσεις, μπορεί να έχετε ακούσει και εσείς κάτι παρόμοιο: – Ήταν πολύ καλά στη σοβιετική ένωση. – Και γιατί φύγατε τότε; -Να, η χώρα διαλύθηκε, για αυτό. – Εσείς δεν ήσασταν που την διαλύσατε; – Όχι! Ήταν οι άλλοι, οι Αμερικάνοι και το ΝΑΤΟ και τα εισαγόμενα τζιν, και οι σερβιέτες μιας χρήσεως τη διέλυσαν.
Αλλά αυτός την διέλυσε. Όπως και όλοι οι άλλοι, όπως και οι γονείς μου. Γιατί η σοβιετία ήταν μια φυλακή. Μια φυλακή για τα σώματα εκατομμυρίων ανθρώπων και για δεκάδες λαούς. Μια φυλακή για τα μυαλά τους. Μια κοινωνία άρρωστη μέχρι το κόκκαλο, βασισμένη στη βία, το φόβο και την υποταγή. Μια κοινωνία ψέματος, ταξική και ρατσιστική. Μια κοινωνία που μισούσε τους μαύρους, τους Εβραίους, τους γκέι, τους ασιάτες, τους πάντες. Κυρίως εκείνους που ξεχώριζαν και ήταν πιο αδύναμοι.
Μια κοινωνία όπου οι άντρες ή προσαρμόζονταν στην υποταγή και στο γλείψιμο του κόμματος και του διευθυντή στο εργοστάσιο ή άρχισαν να πίνουν αλκοόλ σαν να μην υπάρχει αύριο. Και το αύριο έπαυε να υπάρχει. Τεράστιο ποσοστό των παιδιών μεγάλωναν χωρίς πατέρα γιατί εκείνος είχε φύγει – είτε σαν φυσική παρουσία είτε ουσιαστικά. Έβλεπα τις προάλλες μια κοπέλα, λεσβία από τη Ρωσία, που αναφερόμενη στην εξόντωση των γκει που συντελείται στη χώρα της, έλεγε «το κάνουμε εμείς που οι περισσότεροι έχουμε μεγαλώσει σε οικογένεια με ομόφυλους γονείς: Τη μάνα και τη γιαγιά μας».
Δεν ακούγεται αλλά έτσι ήταν. Τεράστια εγκληματικότητα, τεράστια ποσοστά σεξουαλικής βίας, αχαρτογράφητης, αδήλωτης, ξεχασμένης απ΄όλους εκτός από το υποσυνείδητο των θυμάτων της. Και όπως έλεγαν τότε «Δεν υπάρχει σεξ στην Σοβιετική Ένωση» γιατί το σεξ είναι ντροπή για αυτό κάντε ό,τι κάνετε αλλά να το κάνετε κρυφά και να ντρέπεστε για αυτό. Γιατί η ντροπή μαζί με την ενοχή είναι τα καλύτερα εργαλεία της χειραγώγησης.
Βεβαίως ούτε συζήτηση για ψυχική υγεία γιατί αυτή είναι για τους τρελούς και τους αδύναμους. Αν δε νιώθεις καλά πήγαινε στο χωράφι ή κάνε ένα παιδί. Γιατί όλα τα παιδιά είναι μια χαρά και το δικό μου είναι έτσι; Θα μεγαλώσει και θα περάσει. Μας ντροπιάζεις…
Και σκόρπισαν τα εγγόνια του Στάλιν ανά τον κόσμο και νοσταλγούν τη σοβιετία αλλά βόλεψαν πρώτα τα παιδιά τους στη δύση γιατί άλλο η ψυχολογική ανεπάρκεια και άλλο η λογική: Μέσα τους ξέρουν ότι δεν θέλουν τα παιδιά τους να ζήσουν την κόλαση στην οποία έζησαν οι γονείς τους. Αλλά η αρρώστια ξεπερνά τη λογική. Η αρρώστια πάει να βγει, δεν κρατιέται. «Ήταν καλά στη σοβιετία» λέει η αρρώστια. «Ήταν καλά στη σοβιετία» λέει η πληγή. «Ήταν καλά στη σοβιετία» λέει ο φόβος ότι έρχεται το τέλος και η αρρωστημένη διάθεση να πάρουν μαζί τους σε αυτό το τέλος και άλλους ανθρώπους. «Να περάσεις αυτά που πέρασα και εγώ» λέει η αρρώστια.
Διάβαζα πρόσφατα σε ένα βιβλίο ότι υπάρχουν μόνο δύο κινητήριες δυνάμεις στο Σύμπαν: η αγάπη και το μίσος. Αν είναι έτσι θέλω να πιστεύω ότι δεν μισώ αυτούς τους ανθρώπους. Περισσότερο τους αγαπώ και τους καταλαβαίνω. Γιατί ξέρω τι έχουν περάσει και από που ήρθε η αρρώστια τους. Αλλά το ότι τους αγαπώ δεν σημαίνει ότι θα αφήσω την αρρώστια τους να σκοτώσει τις ζωές και το αύριο όλων των άλλων.
Και αυτοί που θα διαβάσουν το κείμενο και έχουν ζήσει στη σοβιετία, ακόμα και αν με μισήσουν ξέρουν ότι έχω δίκιο. Και αν είναι ειλικρινείς και αν θυμούνται αυτά που έχουν ζήσει και αυτά που τους έχουν πει οι γονείς τους θα καθίσουν σιωπηλά για μερικά λεπτά και θα σκεφτούν και θα πουν στον εαυτό τους: Ναι, δεν θέλω τα παιδιά μου και τα παιδιά των άλλων ανθρώπων να περάσουν ξανά αυτά τα πράγματα. Και αναφέρομαι φυσικά στους ειλικρινείς ανθρώπους και όχι στο κάθε Κουτσούμπα που βιοπορίζεται πάνω στις πλάνες πληγωμένων ανθρώπων και ψυχές ταλαιπωρημένες.
