Προ ολίγου δήλωσε στο Newshour του BBC πως η κυβέρνηση θα καταθέσει τον Ιούνιο μια τροποποίηση στη νομοθεσία, προκειμένου όταν τον Αύγουστο επισκεφτεί τη χώρα ο Βλαντίμιρ Πούτιν για τη Σύνοδο Κορυφής των BRICS, οι αρχές του τόπου να μην είναι υποχρεωμένες να εκτελέσουν το διεθνές ένταλμα σύλληψης του Ρώσου ηγεμόνα που εκκρεμεί σε βάρος του απ’ το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ).
Η τροποποίηση θα παρέχει στη Νοτιοαφρικανική Κυβέρνηση του Σίριλ Ραμαφόζα την ευχέρεια ν’ αποφασίσει εάν θα τον συλλάβει ή όχι, με τον υπαινιγμό να είναι προς ΗΠΑ και Ρωσία πως όποιος απ’ τους δύο δώσει τα περισσότερα θα λάβει από την Πραιτόρια εκείνο που επιθυμεί, οι μεν πρώτες τον Πούτιν, οι δε τελευταία την ασυλία κατά την επίσκεψη.
Νωρίτερα σήμερα, ερωτηθείς σχετικά ο Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε δύο φορές πως η Ρωσία θα εκπροσωπηθεί «στο δέον επίπεδο», αφήνοντας όλα τα σενάρια ανοιχτά.
«Η Ρωσία δίνει τεράστια σημασία στην ανάπτυξη αυτού του είδους διασύνδεσης. Και η Ρωσία θα λάβει μέρος σ’ αυτήν τη Σύνοδο Κορυφής εκπροσωπούμενη στο κατάλληλο επίπεδο. Ασφαλώς αναμένουμε, ως το απολύτως ελάχιστο, οι χώρες-εταίροι μας σε ένα τόσο σημαντικό όργανο να μην κατευθυνθούν από τέτοιες παράνομες αποφάσεις [ενν. την απόφαση έκδοσης του εντάλματος σύλληψης]» δήλωσε ο Πεσκόφ.
Η Νότια Αφρική δηλώνει σύμμαχος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, σύμμαχος κανονικός, εκτελούν μαζί και ναυτικά γυμνάσια, όπως φέτος τις ημέρες επετείου της 24ης Φεβρουαρίου, μαζί καί με κινεζικά σκάφη, αλλ’ επίσης δηλώνει πως στο θέμα του πολέμου της Ουκρανίας είναι αδέσμευτη, non-aligned, αρνούμενη να καταδικάσει την εισβολή ή ν’ αναγνωρίσει πως διαπράχθηκαν εγκλήματα πολέμου.
Εντούτοις, στις 11 Μαΐου, ο Αμερικανός Πρέσβης στην Πραιτόρια, Ρούμπεν Μπρίτζετι είχε δηλώσει πως ήταν βέβαιος ότι ένα ρωσικό πλοίο είχε δέσει στη ναυτική βάση Simon Town στο Κέιπ Τάουν στις 6-8 Δεκεμβρίου 2022, κι αναχώρησε για τη Ρωσία κατάφορτο με οπλισμό και πολεμοφόδια.
Ο Πρόεδρος Ραμαφόζα δήλωσε πως αγνοούσε το θέμα, και πως θα διέτασσε τη διερεύνησή του. Ο Λευκός Οίκος τοποθετήθηκε το ίδιο μεσημέρι διά του Τζων Κέρμπι, χαρακτηρίζοντας το φερόμενο αυτό περιστατικό ως μια πολύ σοβαρή υπόθεση, εάν ίσχυε, μα το ίδιο βράδυ ο Πρέσβης Μπρίτζετι ανακάλεσε ανεπιφυλάκτως. Λίγες ημέρες αργότερα, όμως, επιβεβαιώθηκε η αρχική του καταγγελία.
Η Νότια Αφρική έχει περισσότερες οικονομικές σχέσεις με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, και την ΕΕ, αλλά με τη Ρωσία τη συνδέει η κοινή τους συμμετοχή στις BRICS, αυτό το forum οικονομικής συνεργασίας Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας, και Νότιας Αφρικής, που νεκραναστήθηκε αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία της 24ης Φεβρουαρίου, καθώς και οι ιστορικοί δεσμοί του ρωσικού κόσμου με το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (African National Congress, ANC), που είναι σήμερα η ανίκανη, φαύλη, συχνά εγκληματική, και διεφθαρμένη σκιά του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος με το ίδιο ιστορικό όνομα, του οποίου κάποτε ηγείτο ο θρυλικός αγωνιστής κατά του Απαρτχάιντ, Νέλσον Μαντέλα.
Νωρίτερα, ο υπουργός εξωτερικών της χώρας δήλωσε πως η κυβέρνησή του θα παράσχει διπλωματική ασυλία σε όλους τους συμμετέχοντες ηγέτες, όπως και στους υπουργούς εξωτερικών που θα συνεδριάσουν αυτή τη βδομάδα προπαρασκευάζοντας τη Σύνοδο Κορυφής.
Αυτή η ανακοίνωση γέννησε το ερώτημα μήπως ανοίγει παραθυράκι για τον Πούτιν, τον οποίον τεχνικά η Νότια Αφρική δεσμεύεται να συλλάβει εκτελώντας το διεθνές ένταλμα σύλληψης του ΔΠΔ, όμως ο Κλέισον Μονιέλα , εκπρόσωπος Τύπου του Υπουργείου Διεθνών Σχέσεων και Συνεργασίας έγραψε σ’ ένα tweet του πως τέτοιες παροχές ασυλίας είναι απλά μια τυπική διαδικασία για τις διοργανώτριες χώρες διεθνών συνόδων ή συνόδων κορυφής, και συμπλήρωσε πως «οι ασυλίες ΔΕΝ υπερισχύουν κανενός εντάλματος σύλληψης που εκδόθηκε από οποιοδήποτε διεθνές δικαστήριο (όπως το ΔΠΔ) σε βάρος οιουδήποτε συμμετέχοντος».
Μικρή αξιοπιστία είχε το tweet. Η Νότια Αφρική έχει στο παρελθόν αρνηθεί να εκτελέσει παρόμοιο ένταλμα σύλληψης του ΔΠΔ για τον Σουδανό τ. Πρόεδρο Ομάρ Αλ-Μπασίρ, όταν το 2015 επισκέφτηκε τη χώρα προσκεκλημένος του τότε Προέδρου Τζέικομπ Ζούμα.
Τη Δευτέρα 29 Μαΐου, το Νοτιοαφρικανικό ΓΕΣ δήλωσε πως δεν θα συλλάμβανε τον Πούτιν, εάν προσγειωνόταν στη χώρα για τη Σύνοδο των BRICS, διότι δεν είναι αρμόδιο για κάτι τέτοιο.
Ο Νοτιοαφρικανός Α/ΓΕΣ Ρουντζάνι Μαφουανύουα είπε πως μολονότι αναγνωρίζει την ισχύ του εντάλματος του ΔΠΔ, οι ΕΔ ενεργούν εντός του διεθνούς νομικού πλαισίου, και επομένως ο ίδιος θα υποχρεωθεί να σεβαστεί τις διπλωματικές ασυλίες που θα παρασχεθούν απ’ το Υπ. Εξωτερικών.
Κι έτσι φτάσαμε απόψε στον κ. Μπαπελά, που δήλωσε πως η τροποποίηση που η Νότια Αφρική θα περάσει θα της επιτρέψει ευχέρειες εξαίρεσης, ώστε ν’ αποφασίζει κυρίαρχα ποιά εντάλματα να εκτελεί και ποιά όχι.
Συμπλήρωσε, ακόμα, πως θα συνταχθεί επιστολή προς το ΔΠΔ όπου η κυβέρνηση θα ζητήσει να της παραχωρηθεί απ’ το Δικαστήριο εξαίρεση απ’ την υποχρέωση εκτέλεσης του εντάλματος, βάσει του άρθρου 98 της Σύμβασης της Ρώμης, της οποίας η Νότια Αφρική είναι συνυπογράφον μέλος.
Τί περίπου τρέχει μ’ αυτό το άρθρο; Σύμφωνα με το άρθρο 27, κανείς δεν εξαιρείται από τη δίωξη υπό του ΔΠΔ, αλλά το άρθρο 98 αφήνει ένα ερμηνευτικό περιθώριο πως το ΔΠΔ—πρέπει να προσέξω πώς να το διατυπώσω—δεν μπορεί να απαιτήσει απ’ τη Νότια Αφρική να εκτελέσει ανυπερθέτως το ένταλμά του παρ’ εκτός εάν η ίδια η Ρωσική Ομοσπονδία παραιτηθεί της ασυλίας του Ρώσου προέδρου από ποινική δίωξη.
Μπέρδεμα.
Με τυπικό αφρικανικό τρόπο από τότε που έγινε η εισβολή στην Ουκρανία, και Δύση και Ανατολή ζητούν φορτικά απ’ τους Αφρικανούς να διαλέξουν πλευρά, πράγμα υπαρξιακά αδύνατο γιατί η ήπειρος εξαρτάται για την επιβίωση και την προκοπή της καί απ’ τις δύο, ο Μπαπελά βγήκε στην αντεπίθεση, κατηγορώντας το ΔΠΔ πως ούτως ή άλλως εφαρμόζει δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Είπε χαρακτηριστικά πως εάν αρχίσουμε ν’ απολύουμε εντάλματα σύλληψης δεξιά κι αριστερά για τους ηγέτες, τότε ας ξεκινήσουμε απ’ τον Τόνι Μπλερ και τον Τζωρτζ Μπους τον Νεότερο, που ισχυρίζονταν πως το Ιράκ διέθετε όπλα μαζικής καταστροφής, έστησαν τον συνασπισμό εναντίον του, εισέβαλαν το 2003, ρήμαξαν τη χώρα με πόλεμο και πολυετή κατοχή, μα δεν βρήκαν τίποτα.
Κατόπιν, είπε πως ο Νέλσον Μαντέλα θα ήταν απογοητευμένος απ’ το ΔΠΔ που έχουμε σήμερα, για το πώς το Δικαστήριο ορίζει και διώκει τα εγκλήματα πολέμου, μιλώντας για ανισότητες και ασυνέπειες που συνιστούν μεγάλο πρόβλημα για το κύρος του οργάνου. Semantics, δηλαδή.
Ακόμα, ο Μπαπελά υπενθύμισε και παρόμοιες Δυτικές αμαρτίες, όπως την δεκαεξάμηνη άρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να εκδώσει στην Ισπανία τον τ. δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ το 1998, που είχε συλληφθεί στο Λονδίνο νοσηλευόμενος έπειτα από αίτημα Ισπανού δικαστή προκειμένου να λογοδοτήσει για εγκληματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος Ισπανών πολιτών που ζούσαν στη Χιλή.
Τότε, η βρετανική Δικαιοσύνη αποδέχθηκε τον ισχυρισμό των συνηγόρων του τ. δικτάτορα και ισόβιου γερουσιαστή στη Χιλή πως η υγεία του ήταν εξαιρετικά εύθραυστη και δεν θ’ άντεχε με το ένα πόδι στον τάφο να υποβληθεί στη δικαστική δοκιμασία, και έτσι, ανθρωπιστικά σκεπτόμενη, τον άφησε ελεύθερο να επιστρέψει στην πατρίδα του, όπου πέθανε περίπου αμέσως, δηλαδή μόλις οκτώ χρόνια αργότερα, το 2006. Χμμ…
Απ’ την άλλη μεριά, κι ενώ το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο ετοιμάζει αυτά, η αντιπολιτευόμενη Δημοκρατική Συμμαχία προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο για να εκμαιεύσει μιαν απόφαση που θα υποχρεώσει τις αρχές της χώρας να εκτελέσουν το ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Πούτιν, όμως μέχρι τότε θα έχει περάσει η τροποποίηση, και όλ’ αυτά θα είναι μάταια.
Ξέρετε τί δεν είναι μάταιο; Η Νότια Αφρική βρίσκεται στο κατώφλι της πτώχευσης και της έκρηξης μιας λαϊκής εξέγερσης, έπειτα από βδομάδες black-out που έχουν καταστρέψει επιχειρήσεις, έχουν εξουδετερώσει τα νοσοκομεία και τις δημόσιες υπηρεσίες, έχουν αχρηστεύσει το δίκτυο ύδρευσης και ενέργειας, ενώ μπαίνει ο χειμώνας του νοτίου ημισφαιρίου, έχουν οδηγήσει τον πληθωρισμό σε ύψη δυσανάβατα και την απελπισία των πολιτών σε βάθη δυσθεώρητα, και από κάπου πρέπει να βρει λεφτά για να επιβιώσει το κράτος.
Ποιός θα στηρίξει την Πραιτόρια, εν μέσω πολλαπλών άλλων αφρικανικών αναστατώσεων στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα της ηπείρου, από εμφυλίους πολέμους, ξηρασίες και λιμούς, μέχρι τη δράση της Βάγκνερ, του Daesh και των αμέτρητων λερναίων κεφαλών του ισλαμιστικού εξτρεμισμού και τ’ αποσχιστικά κινήματα που ανεφύησαν και πάλι όλα μαζί πολύ βολικά;
Θα είναι μήπως το ΔΝΤ, που ενέκρινε μόλις $3bn στη Γκάνα (17 Μαΐου) που δεν φτάνουν για τίποτα, ή οι BRICS που δεν δίνουν του αγγέλου τους νερό, παρά τις συζητήσεις επί συζητήσεων για ίδρυση επενδυτικής τράπεζας και για ταμεία στήριξης;
Έχει χρήματα να δώσει η Ρωσία ή η Βραζιλία; Έχει να δώσει ο Μόντι, που δεν λησμονεί πως η Νότια Αφρική κυνηγούσε κι εξεδίωκε του Ινδούς μετανάστες σε παλαιότερες εποχές; Ξέρετε ποιός έχει, και τί συμβαίνει σ’ όποιον δανειστεί από τους Κινέζους.
Επομένως, ο Σίριλ Ραμαφόζα έχει δυο μήνες μπροστά του για να δημοπρατήσει το χαρτί της σύλληψης του Πούτιν ή όχι. Κι αυτό σημαίνει πως ο Πούτιν θα καλοσκεφτεί πού και αν θα πάει να μπλέξει τον Αύγουστο.
Στέλιος Ιατρού
