Πέρυσι τον Απρίλιο, 2022, είχα παραδώσει ένα κείμενο όπου καταγινόμουν με μια κάπως ενδεικτική για πολλά πράγματα, θαρρώ, εξοπλιστική παραγγελία εκεί στη μακρινή, Νοτιοανατολική Ασία. Είναι ενδεικτική όχι μονάχα για την Κίνα, που εμπλέκεται στην υπόθεση, αλλά καί για διάφορες άλλες δυνάμεις που επιχειρούν να εισέλθουν στην χορεία των κρατών που διαθέτουν διεθνούς κύρους αμυντική βιομηχανία με τεχνολογία αιχμής του 21ου αιώνα—ο νους μου πάει λογουχάρη στο νέο τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος 5ης γενιάς, το Khan, που παρουσίασε με καμάρι προ ημερών ο Ρετσέπ Ταΐπ Έρντοαν και δεν έχει κινητήρα.
Στέλιος Ιατρού, 7 Μαΐου 2023
Η υπόθεση την οποία θ’ αφηγηθώ εδώ δεν έχει ακόμα λήξει, αλλ’ εξακολουθεί να γνωρίζει άβολες φάσεις, και η τελευταία φορά που ασχολήθηκα μαζί της ήταν τον περασμένο Νοέμβριο.
Η Κυβέρνηση της Ταϊλάνδης, εκεί στα τέλη του Νοεμβρίου 2022, ενημέρωσε εκ νέου το Πεκίνο, όπως είχε πράξει καί τον Μάρτιο του ίδιου έτους, πως εξέταζε το ενδεχόμενο ν’ αποσυρθεί από μια πολύ προβληματική σύμβαση με την κρατική China Shipbuilding & Offshore International Co (CSOC) για την αγορά ενός κινεζικού υποβρυχίου τύπου S26T-Yuan, αξίας περίπου $374Μ (13,5Β μπατ), και με προβλεπόμενο έτος παράδοσης φέτος, το 2023, διότι είχε από μηνών καταστεί αδύνατη η εκπλήρωση των όρων της, όπως αυτοί είχαν συμφωνηθεί το 2017.
Βλέπετε, στις αρχές του 2022, η ναυπήγηση του υποβρυχίου έφτασε σε αδιέξοδο, όταν η γερμανική Motoren- und Turbinen-Union GmbH (MTU) [χωρισμένη σε δύο επιχειρήσεις, την MTU Aero Engines AG και την MTU Friedrichshafen GmbH] ενημέρωσε την κινεζική κρατική επιχείρηση πως δεν θα μπορούσε να της προμηθεύσει τους συμφωνημένους στη σύμβαση ντιζελοκινητήρες αιχμής MTU396 που η Friedrichshafen κατασκεύαζε, οι οποίοι θα κινούσαν το υποβρύχιο.
Αιτία της αδυναμίας ήταν πως η ΕΕ είχε επιβάλει εμπάργκο πωλήσεων προϊόντων της ευρωενωσιακής αμυντικής βιομηχανίας στην Κίνα, έπειτα απ’ τη βίαιη καταστολή των Διαδηλώσεων στην Πλατεία Τιενανμέν του 1989. Πότε; Το ξαναγράφω: το 1989.
Αυτή η μικρή, τοσοδούλα λεπτομέρεια ενός εμπάργκο που κρατά τριάντα έτη είχε διαλάθει τόσο στους Ταϊλανδούς όσο καί στους Κινέζους. Στους μεν πρώτους γιατί απλά δεν γνωρίζουν τη δουλειά, στους δε τελευταίους διότι την γνωρίζουν πολύ καλά, απλά προχώρησαν ούτως ή άλλως στις υπογραφές, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη σύμβαση, να προσποριστούν απ’ αυτήν ένα διεθνές πρεστίζ πως αποτελούν επιτέλους μια εξοπλιστική βιομηχανία που δέχεται σπουδαίες παραγγελίες, και μετά βλέποντας και κάνοντας. Θα εκπλαγείτε πόσο ακμάζει αυτό το business ethic στην Κίνα.
Η εφημερίδα Bangkok Post είχε εντούτοις απευθυνθεί στον Γερμανό στρατιωτικό ακόλουθο στην Ταϊλάνδη, Philipp Doert, κι εκείνος αποκρίθηκε τον Φλεβάρη του 2022 ότι πράγματι, η Κινεζική Κυβέρνηση δεν είχε ποτέ ερωτήσει τη Γερμανία, δεν είχε συντονιστεί μαζί της προτού δεσμευτεί στη σύμβαση με τους Ταϊλανδούς το 2017 για γερμανικούς κινητήρες, του οποίους θα ήταν αδύνατο να προμηθευτεί, λόγω του προρρηθέντος εμπάργκο, και κατόπιν να τους εγκαταστήσει στο υποβρύχιο που η ίδια ναυπηγούσε.
Όταν το αδιέξοδο αποκαλύφθηκε, επειδή δεν μπορούσε να συγκαλυφθεί άλλο, η CSOS πρότεινε εναλλακτικά να εγκαταστήσει κινεζικής κατασκευής κινητήρες στο υποβρύχιο—φαντάζεστε πόσο καλά ακούστηκε κάτι τέτοιο—ειδάλλως να διατεθούν στους Ταϊλανδούς δύο παροπλισμένα σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού της ΛΔΚ. Με κάθε τους ανάσα, οι Κινέζοι εξέλισσαν τη διαπραγμάτευση ολοένα και χειρότερα.
Η Ταϊλανδέζικη Κυβέρνηση απέρριψε χωρίς πολλά-πολλά εκείνον τον Μάρτιο τις προτάσεις—που καμιά τους δεν φαινόταν συμφέρουσα, αξιόπιστη, βιώσιμη, ή επωφελής—επιμένοντας στους αρχικούς όρους της σύμβασης, ειδάλλως, απείλησε, the deal was off: εμείς υποβρύχιο θέλουμε, καινούργιο το θέλουμε, με γερμανικούς ντιζελοκινητήρες αιχμής, όπως μας το τάξατε, όχι δυο σάπια, παροπλισμένα σκάφη επιφανείας, τί να το κάνουμε το υποβρύχιο που δεν θα έχει μηχανή, γιατί να το αγοράσουμε, είχε διερωτηθεί φωναχτά εξευτελίζοντας τους Κινέζους διεθνώς ο Ταϊλανδός Πρωθυπουργός Prayut Chan-o-cha.
Οι μήνες πέρασαν, και ο χρόνος επέτρεψε ή επέβαλε περίσκεψη για βήματα συμβιβασμού, τουλάχιστον προς το θεαθήναι τοις Κινέζοις, διότι η ακύρωση της παραγγελίας χωρίς να τηρηθούν τα ελάχιστα προσχήματα—όπως λογουχάρη πως δοκιμάσαμε τον κινεζικό σας κινητήρα, καλός, χρυσός, μα δεν μας ικανοποίησε—θα μεταφραζόταν απ’ το Πεκίνο ως μια ακραία και δυσαναλογική κίνηση, βλαβερή για το κύρος της κινεζικής αμυντικής βιομηχανίας ενώπιον κάθε δυνάμει διεθνούς πελάτη, και θα μπορούσε να σταθεί αφορμή για δριμεία ψύχρανση ή και ανοιχτή εχθρότητα στις σχέσεις των δύο χωρών, κάτι που εδώ που τα λέμε ήδη ισχύει, γιατί η ΛΔΚ διεκδικεί το 90%+ της Νότιας Σινικής Θάλασσας ως δική της ΑΟΖ, κόντρα στις σύννομες αξιώσεις των άλλων παράκτιων κρατών της ζώνης κατά τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS 1982).
Έτσι, έπειτα από διαβουλεύσεις, δημοσιεύθηκε στο φύλλο της Bangkok Post της 22ας Νοεμβρίου 2022 [click εδώ] ότι ο Ταϊλανδός Α/ΓΕΝ, Ναύαρχος Choengchai Chomchoengpaet, δήλωνε πως το Βασιλικό Ναυτικό της Ταϊλάνδης θα ζητούσε απ’ το Πολεμικό Ναυτικό της ΛΔΚ να εγγυηθεί για την υψηλή ποιότητα των κινεζικής κατασκευής κινητήρων CHD620 που πρότεινε η CSOC, ότι δεν θα υπολείπονταν των γερμανικών, προκειμένου η τροποποίηση της σύμβασης να προχωρήσει, ειδάλλως η συμφωνία και πάλι θα ακυρωνόταν.
Ο Ναύαρχος προφασίστηκε πως ορισμένα τεχνικά ζητήματα δεν τους τα είχαν καταστήσει σαφή οι υπεύθυνοι της CSOC, πως απαιτούνταν διευκρινίσεις, οι οποίες δυστυχώς καθυστερούσαν, πως το Βασιλικό Ναυτικό κατανοούσε ότι οι μεν δοκιμές πρώτης φάσης του κινεζικού κινητήρα είχαν ολοκληρωθεί, αλλά πως εκκρεμούσαν οι δοκιμές της δεύτερης φάσης, που αφορούσαν τ’ ανταλλακτικά εξαρτήματα.
Τύπου «είναι τεχνικά τα ζητήματα, τί τα ρωτάτε κι εσείς, να μην σας κουράζω με όρους που δεν καταλαβαίνετε» ήταν η κάπως χνουδωτή τοποθέτηση του Ναυάρχου, που ενημέρωσε επιπλέον τους δημοσιογράφους ότι το Βασιλικό Ναυτικό θα διαπραγματευόταν περαιτέρω τον Δεκέμβριο του ’22 την τροποποίηση της σύμβασης με την κινεζική επιχείρηση, ζητώντας συνάμα η τελευταία να δώσει ένα νέο, σαφέστερο χρονοδιάγραμμα για την πορεία ναυπήγησης του υποβρυχίου.
Ενθυμούμενοι το πρότερο κλίμα δυσαρέσκειας, οι δημοσιογράφοι τον ρώτησαν εάν ίσχυε η παλαιότερη βούληση της κυβέρνησης ν’ ακυρώσει τη σύμβαση, εάν οι προτάσεις του δεν γίνονταν δεκτές ή δεν προχωρούσαν απ’ την κινεζική πλευρά, στο οποίο ο Ναύαρχος απάντησε θετικά, πως στο στάδιο εκείνο πλέον ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε να οδηγηθούν εκεί τα πράγματα. Δεν ήταν ακριβώς έτσι, μα έτσι είπε.
Plot Twist: εδώ να πω ότι εάν σας φάνηκε κάπως ανεξήγητο το μικρούλικο βρε λαθάκι, με τη σύμβαση που προέβλεπε γερμανικούς κινητήρες, δεν ήταν μονάχα αυτό το πρόβλημα με την εν λόγω συμφωνία.
Το σχέδιο του Βασιλικού Ναυτικού ήταν μεγαλεπήβολο, προβλέποντας την προμήθεια τριών κινεζικών υποβρυχίων τύπου Yuan, όμως η πανδημική κρίση και η κακή κατάσταση των δημοσίων εσόδων υποχρέωσε την Κυβέρνηση να μεταθέσει σε κάποια αόριστη μελλοντική στιγμή το τμήμα της σύμβασης για τα δύο επιπλέον υποβρύχια, που η αξία εκείνων έφτανε τα περίπου $620Μ (22,5Β μπατ).
Τώρα πώς σας ακούγεται το γεωπολιτικής πλέον βαρύτητας αδιέξοδο στο οποίο θα περιερχόταν η Μπανγκόκ στις σχέσεις της με το Πεκίνο, εάν ακύρωνε μια σύμβαση τριών υποβρυχίων, πρώτα των δύο που ούτως ή άλλως ανέβαλε και κατόπιν του ενός τελευταίου που δεν είχε μηχανή συνολικού κόστους ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων, σε μιαν εποχή που ο πλανήτης επανεξοπλίζεται, και η Κίνα αναδύεται σε κάθε πεδίο αυτοπροβαλλόμενη ως αξιόπιστος εταίρος; Πώς λέτε να το έπαιρνε ο Σι το 2022 ένα τέτοιο πλήγμα; Με σιωπηρό διαλογισμό και ζεστό τσαγάκι στα δύο φλιτζάνια που έχει πάντοτε σερβιρισμένα μπροστά του; [Πρόκειται για μια υψηλής χορογραφίας κίνηση υπεροχής, δύο φλιτζάνια εκεί που όλοι οι άλλοι στο Κόμμα δεξιά κι αριστερά του λαμβάνουν μονάχα ένα.]
Η Ταϊλάνδη έχει ήδη δώσει αφορμές δυσαρέσκειας στην Κίνα, ώστε να το σκεφτεί κάμποσες φορές προτού προβεί σε μια τέτοια ηχηρή κίνηση, όπως θα ήταν η ακύρωση της σύμβασης.
Εννοώ πως η Κίνα είχε αποπειραθεί τον Νοέμβριο του 2020 να οργανώσει τον χώρο γύρω της, σε Ασία και Ειρηνικό, ιδρύοντας την Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Συνεργασία (Regional Comprehensive Economic Partnership, RCEP), κομμένη και ραμμένη στα δικά της μέτρα, ένα καινούργιο μπλοκ που αναλογούσε σε πάνω απ’ το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ και πάνω από 2 δισεκατομμύρια του παγκόσμιου πληθυσμού, όπου τρεις δεκαετίες τώρα επιχωριάζει και το δυναμικότερο παραγωγικά στοιχείο του πλανήτη. Στην πρωτοβουλία είχε προσέλθει η Ταϊλάνδη, και μαζί της οι: Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Φιλιππίνες, Ινδονησία, Σιγκαπούρη, Μαλαισία, Μιανμάρ, Βιετνάμ, Καμπότζη, Λάος, Μπρουνέι.
Η RCEP δεν περπάτησε, για λόγους που έχω εξηγήσει στο άρθρο μου για την περυσινή Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη [click εδώ]. Όμως είναι μία υπόθεση το να μην προχωρήσει η κινεζική πρωτοβουλία με ευθύνη πολλών, και μια εντελώς άλλη υπόθεση να προσχωρήσει η Ταϊλάνδη μαζί με τους ίδιους λοιπούς πλην Κίνας εταίρους εκείνης της πρωτοβουλίας στη νέα, ανταγωνιστική πρωτοβουλία που εισηγείται ο στρατηγικός σου αντίπαλος, κι έπειτα να σου ακυρώσει το 2022 ή το 2023 καί την εξοπλιστική σύμβαση.
Διότι στο μεταξύ είχε περάσει η AUKUS τον Σεπτέμβριο του 2021, με κεντρικό της πυρήνα τη ναυπήγηση υποβρυχίων [βλ. εδώ], κατόπιν δε στις 12-13 Μαΐου 2022, ο Πρόεδρος Μπάιντεν φιλοξένησε στην Ουάσιγκτον τη Σύνοδο Κορυφής US-ASEAN (Association of Southeast Asian Nations). Στην ένωση αυτή ανήκουν το Μπρουνέι, η Καμπότζη, η Ινδονησία, το Λάος, η Μαλαισία, η Μιανμάρ, οι Φιλιππίνες, η Σιγκαπούρη, το Βιετνάμ, και η Ταϊλάνδη.
Έπειτα, και σε αντικατάσταση της μάλλον κακής Trans-Pacific Partnership (ΤΡΡ), απ’ την οποία οι ΗΠΑ είχαν αποσυρθεί το 2017, ήρθε στις 23 Μαΐου 2022, δυο μήνες μετά τα πρώτα παράπονα και τις απειλές της Ταϊλάνδης γι’ ακύρωση της σύμβασης, μια απ’ τις σπουδαιότερες αμερικανικές δεσμεύσεις στον Ειρηνικό, με την ίδρυση του Ινδο-Ειρηνικού Οικονομικού Πλαισίου (Indo-Pacific Economic Framework, IPEF). Σ’ αυτό μετέχουν οι: Αυστραλία, Μπρουνέι, Ινδία, Ινδονησία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Μαλαισία, Νέα Ζηλανδία, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, ΗΠΑ, Βιετνάμ, Νησιά Φίτζι, και η Ταϊλάνδη, με προσκλήσεις να εκκρεμούν για άλλες πρόθυμες χώρες. Πεδία της συνεργασίας είναι:
α) η ανάπτυξη ανθεκτικού και βιώσιμου εμπορίου βάσει δίκαιων κανόνων,
β) η ανάπτυξη ανθεκτικών και βιώσιμων εφοδιαστικών γραμμών,
γ) η ανάπτυξη υποδομών, προώθηση καθαρής ενέργειας, και αποανθρακοποίηση, και τέλος,
δ) η ανάπτυξη φορολογικού πλαισίου και πάταξης της διαφθοράς.
Τα πάντα όλα. Θα προσέξατε πως η IPEF αναίρεσε ουσιαστικά την κινεζική RCEP, την οποία και υπερβαίνει σε μέγεθος ΑΕΠ.
Συνεπώς, τί θα κάνει φέτος, το 2023, με τη σύμβαση η Μπανγκόκ; Θα τολμήσει να την ακυρώσει; Οι καιροί είναι ύποπτοι, τα νεύρα είναι πολλά. Από πού θα προμηθευτεί υποβρύχια, πόσα και πότε; Εάν δεν την ακυρώσει, τότε θα υποχρεωθεί σε έναν οδυνηρό συμβιβασμό για να σώσει τα προσχήματα τόσο για την ίδια όσο καί για το Πεκίνο αγοράζοντας τον πανάκριβο και άχρηστο «Λευκό Ελέφαντα»* που δεν θα έχει μηχανή.
_______________________________________
*«Λευκός ελέφαντας» είναι μια φράση από την ανακτορική κουλτούρα της Ταϊλάνδης. Όταν ο βασιλιάς ήθελε να ταλαιπωρήσει κάποιον ευγενή, του δώριζε έναν σπάνιο λευκό ελέφαντα. Ο ευγενής όφειλε στο εξής να τον φροντίζει να μην του πάθει τίποτα, γιατί ασφαλώς ήταν βασιλικό δώρο και δεν μπορούσε να το περιφρονήσει, αλλά παρέμενε ένα άχρηστο δώρο, για το οποίο θα κατέβαλλε υπέρογκες δαπάνες συντήρησης. Επομένως, όταν λέμε «λευκός ελέφαντας» εννοούμε κάτι πανάκριβο που σου είναι άχρηστο μα δεν μπορείς και να το ξεφορτωθείς, διότι θα δυσαρεστηθεί εκείνος που σου το έδωσε, όπως σήμερα η Ταϊλάνδη δεν μπορεί ν’ αποχωρήσει από τη σύμβαση, γιατί θα προσβληθεί η Κίνα, κι έτσι το υποβρύχιο είναι ένας τέτοιος «λευκός ελέφαντας», κάτι που οι Ταϊλανδοί γνωρίζουν, γιατί εφηύραν τον όρο.