Η Ρωσία επιταχύνει την αποκατάσταση του σταλινισμού, από την τοποθέτηση αγάλματος του Στάλιν στην κατεχόμενη Μελιτόπολη μέχρι τη μετονομασία του αεροδρομίου του Βόλγκογκραντ σε «Στάλινγκραντ». Το Κρεμλίνο λογοκρίνει τη μνήμη των θυμάτων του σταλινικού καθεστώτος και χρησιμοποιεί τον μύθο της «μεγάλης νίκης» ως εργαλείο προπαγάνδας για να δικαιολογήσει τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Σε μια περίοδο που η Ρωσία διεξάγει έναν αιματηρό πόλεμο κατά της Ουκρανίας, το Κρεμλίνο επιταχύνει τη διαδικασία αποκατάστασης του σταλινισμού, προβάλλοντάς τον ως στοιχείο της «εθνικής ταυτότητας» και της νέας κρατικής ιδεολογίας.
Σταλινικό άγαλμα στην κατεχόμενη Μελιτόπολη
Η πιο πρόσφατη ένδειξη αυτής της πολιτικής ήρθε από τη Μελιτόπολη της Ζαπορίζια, όπου οι ρωσικές κατοχικές αρχές αποκάλυψαν άγαλμα του Στάλιν, συνοδευόμενο από επιγραφή που τον χαρακτηρίζει «οργανωτή και εμπνευστή της νίκης κατά του ναζισμού». Στην τελετή συμμετείχαν παιδιά από τοπικό σχολείο, υπό την καθοδήγηση διορισμένων από τη Ρωσία τοπικών αρχών. Το γεγονός προκαλεί οργή στην Ουκρανία, καθώς ο Στάλιν είναι συνδεδεμένος με τον Γολοντομόρ — τη γενοκτονία εκατομμυρίων Ουκρανών το 1932-1933.
Μνημεία του Στάλιν εμφανίζονται «σαν τα μανιτάρια»
Την ίδια στιγμή, η Ρωσία ζει ένα νέο κύμα εξάπλωσης μνημείων προς τιμήν του Ιωσήφ Στάλιν. Σύμφωνα με ανεξάρτητες καταγραφές, ο αριθμός των αγαλμάτων του σοβιετικού δικτάτορα έχει φτάσει πλέον τα 120 σε όλη τη χώρα, με τα νέα μνημεία να εμφανίζονται «σαν μανιτάρια μετά τη βροχή», όπως σχολιάζει το κανάλι Telegram «Μπορούμε να εξηγήσουμε». Πρόσφατα, ένα νέο άγαλμα σε ροζ χρώμα (!) τοποθετήθηκε στο χωριό Αμίροβο του Μπασκορτοστάν, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων.
Παρόμοια περίπτωση σημειώθηκε και στο χωριό Καντούι της περιφέρειας Βολογκντά, όπου τοποθετήθηκε η δεύτερη προτομή του Στάλιν στην περιοχή, με πρωτοβουλία του τοπικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Στην ίδια περιοχή είχε τοποθετηθεί το 2024 και το πρώτο άγαλμα, στο μουσείο όπου ο Στάλιν είχε εξοριστεί το 1911-1912. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι τοπικές αρχές, αντί να εμποδίσουν αυτή την πρωτοβουλία, την υποστήριξαν δημόσια.
Η Βολογκντά, όμως, έχει μια ιδιαίτερα σκοτεινή σχέση με την Ουκρανία, καθώς αποτέλεσε κέντρο του συστήματος στρατοπέδων Γκουλάγκ, όπου εξορίστηκαν και πέθαναν χιλιάδες Ουκρανοί κατά τη διάρκεια των σταλινικών διώξεων. Η τοποθέτηση μνημείων του Στάλιν σε τέτοια μέρη αποτελεί πρόκληση στη μνήμη των θυμάτων και ενισχύει τη ρωσική πολιτική παραχάραξης της ιστορίας.
Λογοκρισία στη μνήμη των θυμάτων του σταλινισμού
Ταυτόχρονα, η Ρωσία συνεχίζει να αποκρύπτει τα εγκλήματα του σταλινισμού. Πρόσφατα, ο Ροσκομναντζόρ μπλόκαρε την ιστοσελίδα της εκστρατείας «Επιστροφή των Ονομάτων», που τιμά τη μνήμη των θυμάτων των σταλινικών διώξεων. Παρατηρητές σημειώνουν ότι το Κρεμλίνο επιδιώκει τη διαγραφή αυτής της ιστορικής μνήμης, αντικαθιστώντας την με μια εξιδανικευμένη εικόνα του Στάλιν ως εθνικού ήρωα.
Το αεροδρόμιο «Στάλινγκραντ»
Η τάση αυτή κορυφώθηκε με την απόφαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να μετονομάσει το αεροδρόμιο του Βόλγκογκραντ σε «Στάλινγκραντ», ύστερα από αίτημα τοπικών αρχών και βετεράνων. Το όνομα «Στάλινγκραντ» έχει βαρύνουσα συμβολική σημασία για τη ρωσική προπαγάνδα, καθώς συνδέεται με τη σοβιετική νίκη στη Μάχη του Στάλινγκραντ κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ρωσική αφήγηση παρουσιάζει αυτή τη νίκη ως απόδειξη της «ιστορικής αποστολής» της Ρωσίας να αντιστέκεται στη Δύση.
Ο σταλινισμός ως ιδεολογικό εργαλείο
Ο Πούτιν και το καθεστώς του χρησιμοποιούν πλέον τον σταλινισμό όχι ως ιστορική αναφορά, αλλά ως ζωντανό εργαλείο πολιτικής νομιμοποίησης, παρουσιάζοντας τη σημερινή Ρωσία ως άμεσο συνεχιστή της «μεγάλης νίκης» του 1945. Η αναβίωση του σταλινικού μύθου βοηθά το Κρεμλίνο να δικαιολογεί τον πόλεμο, τις θυσίες και την καταστολή ως απαραίτητες για την επίτευξη μιας «ιστορικής αποστολής», όπως ακριβώς έγινε και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
