Την ώρα που οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν απαγορεύσει τις φιλορωσικές εκδηλώσεις για την 9η Μαΐου, γνωστές με την ονομασία «Αθάνατο τάγμα», η Κύπρος φαίνεται να αποτελεί εξαίρεση. Όπως καταγγέλλει η ουκρανική κοινότητα μέσω ανάρτησης στην ομάδα Ukrainians in Cyprus στο Facebook, τις επόμενες ημέρες προγραμματίζονται παρελάσεις, συναυλίες και αυτοκινητοπομπές με σοβιετικά και ρωσικά σύμβολα σε Λευκωσία, Λάρνακα, Πάφο και Λεμεσό. Οι εκδηλώσεις διοργανώνονται από κρατικά ρωσικά ιδρύματα όπως το Ρωσικό Κέντρο Επιστήμης και Πολιτισμού, το οποίο τελεί υπό ευρωπαϊκές κυρώσεις από το 2022. Το πλήρες κείμενο αναλύει γιατί τέτοιες πρωτοβουλίες θεωρούνται από πολλές χώρες προπαγανδιστικές, τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη και καλεί σε δημόσια αντίδραση:
Παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών έχει απαγορεύσει τις ρωσικές παρελάσεις και εκδηλώσεις για την 9η Μαΐου λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της σύνδεσης αυτών των γεγονότων με την προπαγάνδα υπέρ του Κρεμλίνου, η Κύπρος επιτρέπει ευρείας κλίμακας εορτασμούς από Ρώσους.
Οι δρόμοι του νησιού θα φιλοξενήσουν για αρκετές ημέρες εκδηλώσεις που σε πολλές χώρες του κόσμου ήδη χαρακτηρίζονται ως «παραλήρημα νίκης».
Το Ρωσικό Κέντρο Επιστήμης και Πολιτισμού στη Λευκωσία, το οποίο λειτουργεί υπό την αιγίδα της κρατικής υπηρεσίας «Ροσσοτρούνιτσεστβο», οργανώνει σειρά εκδηλώσεων με τη χρήση συμβόλων, ρητορικής και μορφών που είναι χαρακτηριστικές για εκδηλώσεις στη Ρωσία.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει πορεία του «Αθάνατου Τάγματος», συναυλία πατριωτικών τραγουδιών, ευρείας κλίμακας αυτοκινητοπομπή σε πόλεις, διανομή κορδελών του Αγίου Γεωργίου και προβολές προπαγανδιστικών ταινιών στο Μόλος στη Λεμεσό.
Μεταξύ των κύριων τοποθεσιών είναι η Λευκωσία, η Λάρνακα, η Πάφος και η Λεμεσός. Σε κάθε πόλη, οι αυτοκινητοπομπές θα κινούνται με σύμβολα που σε πολλές χώρες έχουν ήδη αναγνωριστεί ως στοιχεία ρωσικής προπαγάνδας. Το κύριο μέρος των εορτασμών, συμπεριλαμβανομένης της τελικής συναυλίας στο Μόλος στη Λεμεσό, θα συνοδεύεται από σύμβολα του Αγίου Γεωργίου και σοβιετικά σύμβολα.
Η αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι εντυπωσιακή. Από τη Σουηδία έως τη Λιθουανία, από τη Νορβηγία έως το Καζακστάν, όλο και περισσότερες χώρες αρνούνται επίσημα να επιτρέψουν τη διεξαγωγή οποιωνδήποτε ρωσικών εορτασμών για την 9η Μαΐου. Οι λόγοι αναφέρονται ευθέως: συμβολική επιθετικότητα, ιδεολογική υποστήριξη του πολέμου και εργαλείο επιρροής και προπαγάνδας του Κρεμλίνου.
Στη Σουηδία, η προετοιμασία για την εκδήλωση προκάλεσε αγανάκτηση ακόμη και σε επίπεδο του Υπουργείου Μετανάστευσης. Οι συμμετέχοντες στην αυτοκινητοπομπή στη Στοκχόλμη συνδέονται με πρώην νεοναζί, υπαλλήλους του Υπουργείου Εσωτερικών της Ρωσίας και υποστηρικτές του Πούτιν. Ο Υπουργός Γιόχαν Φόρσελ δήλωσε: «Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να παρέχουμε άσυλο σε όσους απειλούν την ασφάλειά μας».
Στη Γερμανία, η αστυνομία επέτρεψε τη διεξαγωγή της εκδήλωσης, αλλά απαγόρευσε τις κορδέλες του Αγίου Γεωργίου, τα σύμβολα Z και V, τις στρατιωτικές στολές, τις σημαίες της Ρωσικής Ομοσπονδίας και τα σοβιετικά σύμβολα.
Η Λετονία, η Λιθουανία και η Εσθονία ήδη από το 2023 απαγόρευσαν πλήρως όχι μόνο τους εορτασμούς, αλλά και τη χρήση σοβιετικών και ρωσικών συμβόλων στις 9 Μαΐου, εξισώνοντάς τα με απειλές για τη δημόσια τάξη.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν, την Πολωνία, τη Γαλλία, την Τσεχία και τη Νορβηγία, οι εκδηλώσεις του «Αθάνατου Τάγματος» είτε απαγορεύτηκαν είτε ακυρώθηκαν.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο απαγορεύσεων, η Κύπρος φαίνεται να αποτελεί εξαίρεση. Η σιωπή των τοπικών αρχών, η απουσία απαγορεύσεων για τα σύμβολα και η ελεύθερη πρόσβαση σε δημόσιους χώρους για φιλορωσικές εκδηλώσεις επιτρέπουν στη Ρωσία να μετατρέψει την Κύπρο σε μία από τις «ασφαλείς» ευρωπαϊκές περιοχές για προπαγανδιστικές εκδηλώσεις.
Αν και η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ και επίσημα υποστηρίζει την πολιτική κυρώσεων κατά της Ρωσίας, η πολιτιστική και διπλωματική υποδομή της Ρωσίας λειτουργεί εδώ χωρίς εμπόδια. Οι ρωσικοί εορτασμοί δεν οργανώνονται από τη διασπορά, αλλά υποστηρίζονται από ρωσικά κρατικά ιδρύματα, όπως το «Ροσσοτρούνιτσεστβο» και το Ρωσικό Κέντρο Επιστήμης και Πολιτισμού, τα οποία έχουν τεθεί υπό κυρώσεις από την ΕΕ από το 2022.
Αυτές οι ημέρες του Μαΐου στην Κύπρο υπενθυμίζουν ότι η προπαγάνδα δεν περιορίζεται στα ρωσικά σύνορα. Είναι παρούσα στα σχολεία, στις εκκλησίες, στις αίθουσες συναυλιών και ακόμη και στους δρόμους των πόλεων που έχουν υποδεχθεί δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς που διέφυγαν από τον πόλεμο.
Ο στόχος τέτοιων εκδηλώσεων δεν είναι απλώς η τιμή του παρελθόντος, αλλά μια συστηματική εργασία με τα συναισθήματα, την ευαλωτότητα και τη μνήμη: είναι ένα εργαλείο επιρροής της συνείδησης μέσω μύθων, συμβόλων και αφηγήσεων. Πίσω από τη βιτρίνα της «μνήμης» κρύβεται η παραπληροφόρηση, που αποσκοπεί στην προώθηση της ιδεολογίας του «ρωσικού κόσμου», της νοσταλγίας για την ΕΣΣΔ και της έννοιας του «Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου» ως της μόνης νόμιμης ιστορικής εκδοχής. Αυτά είναι στοιχεία ενός νέου είδους πληροφοριακού πολέμου, όπου αντί για τανκς υπάρχουν παρελάσεις, αντί για οβίδες τραγούδια για τη «Νίκη» και αντί για μέτωπο ο δημόσιος χώρος των ευρωπαϊκών πόλεων. Αυτή η προπαγάνδα είναι φθηνή αλλά αποτελεσματική: μετατοπίζει τις προτεραιότητες, θολώνει την ευθύνη και νομιμοποιεί τον επιτιθέμενο.
Η Κύπρος πρέπει να αποφασίσει σε ποια πλευρά της ιστορίας στέκεται. Είτε θα γίνει σύμμαχος των χωρών που καταδικάζουν τη στρατιωτική επιθετικότητα, είτε θα επιτρέψει τη μετάδοση του αφηγήματος του Κρεμλίνου στους δρόμους της. Και αν οι τοπικές αρχές συνεχίσουν να σιωπούν, η απάντηση πρέπει να δοθεί από την κοινότητα — μέσω διαλόγου, αιτημάτων, εκδηλώσεων και νομικών πρωτοβουλιών.
