Ο πόλεμος των 44 ημερών μπορεί να επαναληφθεί ανά πάσα στιγμή, και ένας από τους λίγους παράγοντες που φαίνεται ικανός να εμποδίσει σήμερα νέα αιματοχυσία είναι οι διαρκείς προσπάθειες των ΗΠΑ για εξεύρεση συμβιβασμού.
Στις 12 Σεπτεμβρίου 2023, το Μπακού συμφώνησε να ανοίξει τους δύο κεντρικούς δρόμους που οδηγούν στο Αρτσάχ / Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπως είχε ζητήσει νωρίτερα ο Αμερικανός ΥΠ.ΕΞ. Άντονι Μπλίνκεν, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ανθρωπιστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η περιοχή.
Παράλληλα μια μέρα νωρίτερα, ξεκίνησε η κοινή στρατιωτική άσκηση ΗΠΑ – Αρμενίας «EAGLE PARTNER 2023», η οποία αναμένεται να συνεχιστεί μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου. Η ημερομηνία αυτή ενδεχομένως να έχει σημασία. Ορισμένοι αναλυτές συσχέτισαν αυτή την άσκηση με τη νέα φιλοδυτική στροφή που ενδεχομένως να πήρε η κυβέρνηση της Αρμενίας.
Είχε προηγηθεί το αίτημα της Αρμενίας για ένταξη στο Καταστατικό της Ρώμης—θυμίζουμε ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει εκδώσει ένταλμα κατά του Πούτιν—η αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ουκρανία, η άρνηση για συμμετοχή στις ασκήσεις του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας (Σύμφωνο της Τασκένδης, το λεγόμενο «ρωσικό Αντι-ΝΑΤΟ»), η δήλωση του πρωθυπουργού της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν ότι ήταν «λάθος να βασιστεί η ασφάλεια της χώρας στη Ρωσία», και κάποια άλλα σημάδια απομάκρυνσης του Ερεβάν από τη Μόσχα.
Το τελευταίο διάστημα το Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να συγκεντρώνει στρατιωτικές δυνάμεις στα σύνορά του με την Αρμενία και κοντά στο Αρτσάχ / Ναγκόρνο Καραμπάχ. Νωρίτερα—με απόφαση του Μπακού—είχε μπλοκάρει ο μόνος δρόμος που συνδέει την Αρμενία με τη διαφιλονικούμενη επαρχία, με αποτέλεσμα να αναφέρονται ελλείψεις ακόμα και βασικών αγαθών (τρόφιμα, φάρμακα, καύσιμα, κ.ά.).
Εδώ αξίζει να θυμίσουμε ότι το Αρτσάχ / Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι μια περιοχή εντός του Αζερμπαϊτζάν, στην οποία ζουν περίπου 100.000 Αρμένιοι. Με τον πρόσφατο πόλεμο, το Αζερμπαϊτζάν επιβεβαίωσε την κυριαρχία του εκεί ωστόσο έχει σοβαρές διαφωνίες με το γεγονός ότι η περιοχή (οι κάτοικοί της στην ουσία) δεν εντάσσονται στον πολιτικό-κοινωνικό ιστό του Αζερμπαϊτζάν, αλλά ζουν ως κλειστή κοινότητα που έχει περισσότερες επαφές με την Αρμενία παρά με το Αζερμπαϊτζάν.
Αυτή η κοινότητα πρόσφατα διεξήγαγε «εκλογές», γεγονός που εξόργισε το Μπακού και επέσπευσε τις εξελίξεις. Οι Αζερμπαϊτζάνοι απέκλεισαν την δίοδο από την Αρμενία προς το Αρτσάχ / Ναγκόρνο Καραμπάχ, γνωστή ως «ο διάδρομος του Λατσίν», και κινητοποίησαν τον στρατό τους.
Βεβαίως σε όλο αυτό το διάστημα που προηγήθηκε υπήρχαν μεμονωμένες συγκρούσεις στα σύνορα—τα οποία δεν έχουν επίσημα οριοθετηθεί—καθώς και πλήθος αλληλοκατηγοριών μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας για αθέτηση συμφωνιών.
Υπάρχουν και άλλα σοβαρά ανεπίλυτα θέματα σε αυτή την ιστορία, όπως για παράδειγμα το χερσαίο πέρασμα προς το Ναχιτσεβάν, ένα αποσπασμένο τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, με το οποίο η χώρα μπορεί να συνδεθεί μόνο μέσω της Αρμενίας.
Ωστόσο ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι ο βασικός λόγος για τον οποίον φαίνεται όντως να υπάρχει τεράστιος κίνδυνος ανάφλεξης είναι η ισχυρή θέση του Αζερμπαϊτζάν σήμερα. Ο ίδιος ο πρόεδρος Ιλχάμ Αλίεβ έχει δηλώσει ότι «το να κερδίσω τον πόλεμο ήταν αποστολή ζωής για μένα». Επομένως, μπορεί κανείς να φανταστεί σ’ αυτό το πλαίσιο πως το Μπακού διαθέτει σχεδιασμούς για τον πλήρη έλεγχο του εν λόγω αρμενικού θύλακα που κατά τ’ άλλα ανήκει τυπικά στο Αζερμπαϊτζάν.
Μετά την απομόνωση της Ρωσίας, το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν κατέστη πολύτιμο για τη Δύση. Την ίδια ώρα η Μόσχα, ακόμα και αν δεν υπήρχε ψύχρανση με τον Νικόλ Πασινιάν, μοιάζει απίθανο να συνδράμει την Αρμενία σε μια ενδεχόμενη σύρραξη, και τεκμήριο προς τούτο διαθέτουμε το γεγονός πως απέφυγε να το κάνει και πριν από τρία χρόνια.
Πολύ περισσότερο τώρα, που η ίδια η Ρωσία καταφεύγει για πυρομαχικά στη Βόρεια Κορέα, και ψάχνει σε φυλακές για να στρατολογήσει οπλίτες. Παράλληλα με τη μειωμένη προθυμία ενεργού ανάμιξης της Δύσης στον Καύκασο, το σκηνικό αυτό παρέχει μοναδική ευκαιρία στο Μπακού να κλείσει μία και καλή τις «εκκρεμότητες» που θεωρεί ότι έχει απέναντι στην ιστορία, τώρα που έχει το πάνω χέρι στην κατάσταση, αντί να σέρνεται για χρόνια σε διαπραγματεύσεις.
Τις προηγούμενες ημέρες αναλυτές με καλή γνώση της περιοχής σημείωναν ότι οι συγκρούσεις μπορεί να ξεκινήσουν από στιγμή σε στιγμή. Σε αυτή την περίπτωση η θέση της Αρμενίας δεν είναι αξιοζήλευτη καθώς δεν έχει συμμάχους στην περιοχή – η Ρωσία και το Ιράν δεν αναμένεται να εμπλακούν και ο στρατός της είναι διαλυμένος. Αντίθετα, το Αζερμπαϊτζάν έχει συμμάχους την Τουρκία και το Ισραήλ, σύγχρονο στρατό και στρατηγική σημασία για την συγκεκαλυμμένη ανοχή της δύσης εξαιτίας του ρόλου του στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Η λήξη της κοινής αμερικανο-αρμενικής άσκησης χρονίζεται μεν με την έναρξη της ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, και δεν μπορεί ν’ αγνοηθεί η συμβολική της αξία μέσα στις σχέσεις του Ερεβάν με τη Μόσχα. Εκείνο όμως που μοιάζει περισσότερο να συγκρατεί μιαν στρατιωτική επιχείρηση εκ μέρους του Αζερμπαιτζάν δεν είναι τόσο η παρουσία και συμμετοχή της μικρής αμερικανικής δύναμης απ’ την εθνοφρουρά του Κάνσας, αλλά η συνεννόηση του Τόνι Μπλίνκεν με τον Ιλχάμ Αλίεβ πως θα επιχειρηθεί μια τελευταία προσπάθεια να υπογραφούν τα συμφωνηθέντα μεταξύ Αλίεβ και Πασινιάν στην Ουάσιγκτον τον περασμένη άνοιξη. Αυτά αφορούν την αμοιβαία, εκατέρωθεν αναγνώριση των νόμιμων συνόρων και έκτασης της κάθε χώρας.
Αυτή η προσπάθεια θα καταβληθεί σε τριμερή συνάντηση στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης (20 Σεπτεμβρίου), η δε αζερική στρατιωτική κινητοποίηση στην αζεροαρμενική μεθόριο λειτουργεί ως προειδοποίηση προς τον Νικόλ Πασινιάν πως αυτή η συνάντηση θα είναι η τελευταία του ευκαιρία, και αν αποτύχει, το ενδεχόμενο ανάφλεξης είναι πολύ πιθανό.
ww3.gr
